12:31 / 28 Aprel 2022

Abidələrin bərpası adıyla büdcəmiz dağıdılır - Nazirliyin hər il 10-20 milyonluq oyunu

4362

Milli Məclisin ötən iclaslarının birində millət vəkili Qənirə Paşayeva abidələrin bərpasına ayrılan 600 min manat vəsaitin boşa getdiyini və bunun ciddi araşdırılmalı olduğunu vurğulayıb.

Bildirib ki, 2020-2021-ci illərdə bu işə 40 milyon manat səviyyəsində ayrılan vəsaitin 77.3%-i yalnız bir abidəni əhatə edib. Ona görə də bu xidmət tərəfindən abidələrin bərpası, konservasiyası işləri həyata keçirilmədiyi üçün yenidən sənədlərin hazırlanmasına ehtiyac var.

Bəs abidələrin bərpası işində bu qədər boşluqlar niyə var? Aidiyyəti qurumlar bu işə niyə ciddi yanaşmır?

Məsələ ilə bağlı Bakupost.az -a Milli Məclisin Mədəniyyət komitəsinin üzvü, millət vəkili Aqil Abbas açıqlama verib.

Qeyd edib ki, abidələrin bərpasında ayrılan pulların mənəmsənilməsinə görə bir çox adamlar həbs edilib:

“Abidələrin bərpasına ayrılan vəsaiti mənimsədiyinə və qeyri-işlərə xərclədiyinə görə bir çox insanlar artıq həbs olunub. Təbii ki, abidələr tam bərpa olunmur. Buna ayrılan vəsait təyinatı üzrə xərclənmir. Hətta o cür insanlar həbs olunaraq 8 ilə yaxın iş də veriblər. Abidələrə ayrılan pullar onların özünə xərclənmir. Tarixi abidlərimiz diqqətdən kənarda qalıb. Adi bir daş da tarixi abidə ola bilər. Vaxtı ilə Sadıq Murtuzayev Ağdamda qəbirüstü abidələri gətirib, açıq muzey yaratmışdı. Bizim təmirə ehtiyacı olan qədim qalalarımız var ki, ot basıb, uçub dağılır. Mədəniyyət Nazirliyi bu işdə daha ciddi məşğul olmalıdır”.

AMEA-nın Bakıxanov adına Tarix İnstitutunun əməkdaşı, mədəni abidələrin tədqiqi üzrə ekspert Faiq İsmayıl bildirib ki, il ərzində bir abidənin bərpasında 10-20 milyon pul silinməsi sadəcə korrupsiyadır:

“Azərbaycanda abidələrin mühafizəsi və bərpası işləri olduqca bərbad vəziyyətdədir. Ona görə ki, abidələrin bərpasında mütəxəssis kadrlar çatışmır. Hazırda Azərbaycanda abidələrin bərpası ilə bağlı hansısa bir institutda fakültə, kollec, peşə məktəbi görə bilmərik. Bu baxımdan abidlərin bərpası kimi çox vacib olan bir iş ya başlı-başına buraxılır; ya həvəskarlar, ya da adi memarlar tərəfindən bərpa olunurlar. Ona görə də bu işdə ciddi pozuntulara yol verilir”.

Ekspert qeyd edib ki, Şuşa şəhərində Bülbülün Ev Muzeyinin bərpasında ciddi səhvlərə yol verilib:

“Həmin abidənin bərpasında əvvəlki buxarların təmizlənməsi, yenidən bərpa edilməsi baş tutmadı. Eyni zamanda giriş darvazaları da əvvəlki vəziyyətindəki kimi qoyulmadı. Bülbülün güllələnmiş büstü ilə yeni hazırlanmış büstünü həyətin içərisində yanaşı qoymaq heç bir məna kəsb etmir. Çünki, birinci növbədə güllələnmiş büst həyətin girəcəyində olmalı və ətrafında bir kompozisiya yaradılmalı, o qəlpələr, dəymiş zərər orada təsvir olunmalı idi. Ora daxil olan hər hansı bir şəxs izahatsız bunun mənasını anlamalıydı. Bu kimi hallar çoxdur. Azərbaycan Mədəniyyət Nazirliyi Mədəniyyət Nazirliyi yanında Mədəni İrsin Qorunması, İnkişafı və Bərpası üzrə Dövlət Xidmətinin özündə belə mütəxəssis yox dərəcəsindədir”.

F. İsmayıl əlavə edib ki, abidələrin müntəzəm olaraq monitorinqləri çox az hallarda aparılır:

“Hansısa rayona gedərkən orada abidənin qeydiyyat kitabını tələb etsəniz sizə heç bir şey verilməz. Çünki həmin qeydiyyat kitabında abidəyə ildə bir və ya iki dəfə baxış keçirilməsi, dəyişikliklərin olması barədə məlumat fotolarla birlikdə qeydiyyat kitabında əks olunmalıdır. Lakin biz bunu heç vaxt görə bilmərik. Eşitməmişəm ki, hansısa abidə bərpa olunanda həmin abidələrin materialları ekspertizaya verilsin və bunun laboratoriya analizi aparılsın. Faktiki olaraq bu baş verməlidir.

Abidələrimizin ornamental memarlıq quruluşları, bədi daş nümunələri, üzərində işləmələr var. Bunlar olduğu kimi öz yerində otuzdurulmalıdır. İl ərzində bir abidənin bərpasında 10-20 milyon pul silinməsi sadəcə korrupsiyadır. Ona görə abidələrin bərpası işində kifayət qədər boşluqlar var”.